Afscheid nemen is en blijft moeilijk en verdrietig. Je moet diegene loslaten van wie je houdt, voor wie je hebt gezorgd, die je hebt omringd ... Wij geloven dat waken een kostbare en intense tijd kan zijn. Het kan zorgen voor een grote verbondenheid met elkaar, maar het is vaak ook een zeer vermoeiende en zware tijd.
Wij hopen dat het waken en de goede herinneringen aan je naaste het verlies wat kunnen verzachten. Waken tijdens de laatste dagen of levensuren kan heel zinvol zijn. Het is zoals een laatste belangeloos geschenk dat je aan een dierbare geeft waaruit je nadien troost kan putten.
Tijdens het waken zullen er momenten zijn van verdriet, angst of boosheid, maar kan er zeker ook plaats zijn voor liefde, vreugde, humor of hoop. Er komen meestal heel wat gevoelens tegelijk op je af. Welke emoties je ervaart, verschilt van persoon tot persoon. Waken kan een tijd zijn van stilte, lezen of schrijven. Maar misschien heb je ook behoefte aan een ritueel, muziek, of een gebed. Vaak voelen mensen de nood om iets te kunnen doen. Wie waakt en wacht hoeft echter niet voortdurend te praten of iets te doen. Gewoon bij elkaar zijn, kan al troostend zijn.
Tijdens de stervensfase treden er vaak veranderingen op. De ademhaling kan langzamer worden, met soms lange adempauzes, of net een versneld patroon vertonen. Soms is er alleen een buikademhaling. De stervende is zich niet bewust van deze veranderingen in de ademhaling. Soms treedt er een luidruchtige ademhaling op doordat er zich slijmen ophopen tussen de stembanden. Deze reutelende ademhaling is vaak verontrustend voor de omgeving, maar de stervende heeft ook hier geen hinder van. Meestal zal de arts deze reutels met medicatie trachten te onderdrukken.
Misschien heb je ook veel praktische vragen, zoals: Hoelang kan dit duren? Kunnen we blijven waken? Welke lichamelijke en geestelijke veranderingen vinden er plaats? Hoe weet ik of mijn naaste comfortabel is? Spreek gerust de verpleegkundige aan.
Je kan mee zorg opnemen in kleine dingen: het kussen schikken, een lekker geurtje aanbrengen, een hand- of voetmassage geven.
Als je dierbare niet meer kan drinken, kan je de mond bevochtigen met een sponsje. Het wegvallen van kunnen eten en drinken is vaak moeilijk te aanvaarden. Eten en drinken staat gelijk aan ‘leven’, maar het lichaam neemt in deze fase geen voeding of vocht meer op. Soms kan er verwardheid en onrust optreden. Een rustige aanwezigheid, geruststelling en medicatie kunnen nodig zijn. Je kan een rustige sfeer creëren, bijvoorbeeld door zachte muziek te laten spelen, een sfeervol lampje te plaatsen, een betekenisvolle foto of voorwerp een plaats te geven.
Wanneer de (verbale) communicatie met je naaste wegvalt, is dat vaak zeer moeilijk. Het kan een verlangen naar ingrijpen en naar snelle oplossingen doen opwellen. Wees je ervan bewust dat het wegvallen van deze communicatie zijn plaats heeft binnen het normale stervensproces. De focus verlegt zich van ‘doen’ naar ‘aanwezig zijn’, wat vaak een uitdaging is.
Laat ook (jonge) kinderen afscheid nemen. Je kan kinderen niet sparen van verdriet, hoe graag je dat ook zou willen. Ook zij hebben er nood aan om bij het afscheid betrokken te worden, elk op hun manier en volgens leeftijd en begripsvermogen. Praat op een eerlijke manier met hen, bereid hen voor en zeg wat ze gaan zien, voelen … voor je hen meeneemt naar de zieke. Vraag gerust ondersteuning daarbij en maak gebruik van onze (B)engelbox.
Tot slot, schrik niet als ondanks alle goede zorgen je naaste overlijdt als je er even niet bent. Dit komt voor. Het lijkt wel of sommige mensen het nodig hebben om even losgelaten te worden, zodat ze in alle rust kunnen vertrekken. Afscheid nemen is zwaar. Door te waken ben je heel nauw betrokken bij het proces van overlijden. Dat kost kracht, maar kan tegelijkertijd een heel dierbare ervaring zijn.